Balıkesir, Türkiye’nin en tarihi şehirlerinden biridir ve tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Şehrin tarihi, M.Ö. 13. yüzyıla kadar uzanır. O dönemde Bebryklerin yaşadığı bu topraklar, zamanla Bitinler ve Misler gibi halkların yerleşimine sahne olmuştur. Antik çağlarda Mişya olarak bilinen bölge, İÖ 680’de Lidya Krallığı’nın, ardından İÖ 546’da Perslerin hakimiyetine girmiştir.
Balıkesir Tarihi
Bitinya Krallığı ve Büyük İskender Dönemi
Balıkesir ve çevresi daha sonra Bitinya Krallığı’na bağlanmıştır. İÖ 334’te tarihe Granikos Çarpışması olarak geçen savaşta Büyük İskender, Persleri yenerek Anadolu’nun kapılarını açmıştır. M.Ö. 190’da Pergamon (Bergama) Krallığı egemenliğine giren bölge, İÖ 133’ten itibaren Roma İmparatorluğu’nun Asya Eyaleti sınırları içinde yer almıştır.
Bizans ve Selçuklu Dönemleri
Bizans hakimiyetindeyken 7. ve 8. yüzyıllarda Arap saldırılarına maruz kalan Balıkesir, 11. yüzyıl sonlarında Anadolu Selçukluları tarafından fethedilmiştir. Ardından kısa bir süre tekrar Bizans’ın eline geçen bölge, 1297’de Karesi Bey tarafından ele geçirilerek Balıkesir merkezli Karesi Beyliği kurulmuştur.
Osmanlı Dönemi ve Cumhuriyetin Kuruluşu
1350’de Osmanlı İmparatorluğu topraklarına katılan Balıkesir, Karesi sancağı olarak yönetilmiştir. Celali Ayaklanmaları ve kıtlık gibi zorluklardan etkilenen bölge, 1909’da sancak olarak özerk bir yapıya kavuşmuştur. 1919-1922 yılları arasında Yunan işgaline uğrayan Balıkesir, 6 Eylül 1922’de işgalden kurtulmuş ve 1924’te vilayet olarak örgütlenmiştir. İl adı, 1926’da Karesi’den Balıkesir olarak değiştirilmiştir.
Balıkesir’in Tarihi ve Mimari Mirası
Balıkesir, tarihi ve kültürel zenginlikleriyle dikkat çeken önemli bir Türk şehridir. Kentin tarihine bakıldığında, Karesioğulları tarafından kurulduğu ve Roma İmparatoru Hadrianus döneminde önemli bir yerleşim yeri olduğu görülür. Hadrianus’un 2. yüzyılda avlanmak için sık sık bu bölgeye gelmesi ve burada bir şato inşa ettirmesi, şehrin tarihinde önemli bir yer tutar. Şehrin adının, “Eskikale” anlamındaki Paleokastro’dan türediği düşünülür. Başka bir teoriye göre ise, Balıkesir bugünkü yerinde, Hadrianotherai adında eski bir yerleşim yerinin üzerine kurulmuştur. 11. yüzyılda bölgeye gelen Türkmenler tarafından Balakhisar adı verilen küçük kale, zamanla kentin ismini de şekillendirmiştir.
Cumhuriyet Dönemi ve Gelişimi
Osmanlı döneminde küçük bir ticaret merkezi olan Balıkesir, Cumhuriyet döneminde kara ve demir yollarının gelişimiyle önem kazanmıştır. Askeri birliklerin yerleşimiyle nüfusu artan kent, 1960’ta 50 bin, 1980’de ise 100 bin nüfusa ulaşmıştır.
Coğrafi Konumu
Balıkesir, Balıkesir Ovasının batı kenarında, ilin orta kesiminde yer alır. Eski mahalleleri kuzeybatıda, ovayı sınırlayan tepelik alanın eteklerinde bulunur. Önemli kara ve demir yollarının kavşağında bulunan kent, İstanbul’a 393 km ve Ankara’ya 530 km uzaklıktadır.
Tarihsel Yapılar ve Mimari Miras
Balıkesir, tarihsel yapılar açısından zengin bir mirasa sahiptir. Ancak depremler sonrasında onarılan ya da yeniden inşa edilen bu yapıların çoğu, özgün mimari yapısını kaybetmiştir. Kentin başlıca tarihsel yapıları arasında 14. yüzyıldan kalma Yıldırım Camisi, 1461 yılında inşa edilen Zağanos Paşa Camisi, 1465 yılında yapılan İbrahim Bey (Hacı Arif Ağa) Camisi, 1412’de inşa edilen Omur Bey Camisi, 1471 yılında yapılan Oruç Bey Mescidi, 1433’te inşa edilen Namazgâh, Karesi Bey Türbesi, 1862’de inşa edilen Ali Şuuri Medresesi ve 1827’de inşa edilen Balıkesir Saat Kulesi sayılabilir. Bu yapılar, şehrin tarihi ve kültürel dokusuna önemli bir katkı sağlamaktadır.
