Türkiye’nin en küçük ikinci bölgesi olan Marmara Bölgesi, kuzeyde Karadeniz, doğuda Karadeniz Bölgesi, güneyde Ege Bölgesi ile çevrilidir. Batıda Bulgaristan ve Yunanistan sınırlarına kadar uzanır. Bölgenin toplam yüzölçümü yaklaşık 67.300 km²’dir.
Bölgenin ortasında yer alan Marmara Denizi, İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı ile Marmara Bölgesi ikiye ayrılmıştır.
Marmara Bölgesi, çok dağlık bir yapıya sahip değildir. Bölgedeki en belirgin yükseltiler doğu-batı yönünde uzanırken, bunları birbirinden ayıran çukur alanlar genellikle kuzey-güney yönünde sıralanır.
Marmara Bölgesi’nin Dağları ve Yükseltileri
Asya Kesimindeki Dağlar:
- Marmara Bölgesi’nin Asya kısmında, Kuzey Anadolu Dağları’nın uzantıları bulunur. Bu dağ kollarından biri Kocaeli Yarımadası üzerinden geçerek Istrancalar’a ulaşır. Diğer bir önemli dağ kolu ise Samanlı Dağları’nı oluşturur.
Güneydeki Yükseltiler:
- Bölgenin güney kesiminde yer alan önemli yükseltiler arasında 2.543 metre yüksekliğindeki Uludağ ve Biga Yarımadası’nın güneyindeki 1.767 metre yüksekliğindeki Kaz Dağı yer alır. Bu dağ sıraları arasında kalan çukur alanlarda, Adapazarı, Bursa, Balıkesir ve Karacabey gibi verimli ovalar bulunmaktadır.
Trakya Bölümündeki Dağlar:
- Marmara Bölgesi’nin Avrupa toprakları olan Trakya kesiminde en dikkat çeken yükseltiler Istranca Dağları’dır. Istrancalar’ın en yüksek noktası Mahya Tepesi’dir (1.767 metre). Trakya’nın güney kısmında yer alan diğer önemli dağ ise Tekir Dağı’dır. Istranca ve Tekir Dağları arasında kalan geniş alan Ergene Ovası olarak bilinir.
İstanbul’un Dağları:
- İstanbul sınırları içinde yer alan yüksek tepe olarak Alemdağ (442 metre) ve Kayışdağ (438 metre) ön plana çıkmaktadır.
Marmara Bölgesi’nin Akarsuları ve Gölleri
Trakya Kesimindeki Akarsular:
- Marmara Bölgesi’nin Trakya bölümünde yer alan başlıca akarsu Meriç Irmağı’dır. Meriç’in bir kolu olan Ergene Irmağı da bu bölgede önem taşır. Trakya’nın çoğu suyu, Ergene ve Meriç Irmağı üzerinden Ege Denizi’ne akar.
Asya Kesimindeki Akarsular:
- Bölgenin Asya kısmındaki önemli akarsular arasında Marmara Denizi’ne dökülen Susurluk Irmağı ve Karadeniz’e dökülen Göksu ile Karasu ırmakları bulunur.
Marmara Bölgesi’nin Gölleri:
- Bölgedeki en dikkat çekici göller, Güney Marmara Bölümü’nde bulunur. Bu göller sırasıyla İznik Gölü, Ulubat (Apolyont) Gölü ve Manyas Gölü’dür. İstanbul’un doğusunda yer alan Sapanca Gölü de bölgenin önemli göllerindendir.
İstanbul İl Sınırları İçindeki Göller:
- Marmara Denizi’nin kuzeyinde, İstanbul il sınırları içinde Büyükçekmece, Küçükçekmece ve Terkos gölleri yer alır. Uludağ üzerinde eski buzul göllerinden Karagöl, Aynalıgöl ve Kilimligöl gibi göller bulunmaktadır.
Trakya’daki Göl Toplulukları:
- Trakya kesimindeki önemli göl topluluğu, Meriç Irmağı’nın çatalağzında yer alan göllerdir. Bu göller, doğal güzellikleri ve biyolojik çeşitlilikleriyle dikkat çeker.
Marmara Bölgesi İklim Özellikleri
Karadeniz ve Akdeniz İkliminin Etkisi:
- Marmara Bölgesi, Karadeniz ve Akdeniz Bölgeleri arasında kalan bir geçiş bölgesidir. Bu nedenle, bölgenin iklimi bu iki bölgenin iklim özelliklerini yansıtır. Bölgenin Karadeniz’e bakan kıyı şeridinde genellikle ılıman ve yağışlı bir iklim hakimdir.
Marmara Denizi Kıyılarının İklimi:
- Marmara Denizi’nin kıyıları ise, Akdeniz ikliminin özelliklerini gösterir. Bu alanlarda yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise ılık ve yağışlı geçer.
İç Kesimlerde Kara İklimi:
- Bölgenin iç kesimlerinde ise daha çok kara iklimi etkileri görülür. Bu bölgelerde yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçebilir.
Yağış Durumu:
- Marmara Bölgesi, yağış açısından ortalama bir durumdadır. Ne aşırı yağışlı ne de kurak bir bölge olarak tanımlanabilir. Ancak son yıllarda çevre kirliliği ve iklim değişikliklerinin etkisiyle bölgede hortumlar ve mevsimsel kuraklık gibi olaylar da gözlemlenmektedir.
Marmara Bölgesi Doğal Bitki Örtüsü
Makilerin Hakimiyeti:
- Marmara Bölgesinin karakteristik bitki örtüsü maki’dir. Çalı ve ağaççık formunda olan makiler, bölgede 400 metre yüksekliklere kadar yaygındır.
Ormanlık Alanlar:
- Bölgedeki ormanlık alanlar özellikle Istranca Dağları, Samanlı Dağları, Uludağ ve Biga Yöresinde yoğunlaşmıştır.
Yayvan Yapraklı Ağaçlar:
- Istranca Dağları, Biga Yöresi ve Samanlı Dağları’nda yayvan yapraklı ağaçlar egemendir. Bu ağaçlar arasında kayın, meşe, gürgen gibi türler ile kestane, akçaağaç ve karaağaç gibi ağaçlar bulunur.
İğne Yapraklı Ağaçların Yayılışı:
- Uludağ ormanlarında ise 1.000 metre yükseklikten sonra yayvan yapraklı ağaçların yerini iğne yapraklı ağaçlar alır. Bu bölgede daha çok çam türleri görülür.
Marmara Bölgesi Nüfus Yoğunluğu ve Demografik Dağılımı
Nüfus Yoğunluğu:
- Marmara Bölgesi, Türkiye’de nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu bölgelerden biridir. Türkiye ortalamasının üstünde bir nüfus yoğunluğuna sahiptir.
İstanbul’un Nüfusu:
- Bölgenin en büyük şehri olan İstanbul, Türkiye’nin en kalabalık şehri olup, dünyadaki birçok ülkenin nüfusundan daha fazla insanı barındırır. İstanbul, her geçen gün artan nüfusuyla dikkat çeker.
Kalabalık Kent ve Ovalar:
- İzmit Körfezi kıyıları, Adapazarı Ovası ve Bursa Ovası gibi bölgeler, Marmara Bölgesi’nde nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu alanlardır.
Dağlık Alanların Tenhalığı:
- Bölgenin dağlık alanları ise nispeten daha az nüfuslu ve tenhadır. Bu durum, Istranca Dağları çevresinde daha belirgindir.
Trakya’daki Nüfus Dağılımı:
- Trakya kesiminde de benzer bir demografik yapı görülür; ovalar ve düzlük alanlar daha yoğun nüfuslu iken, dağlık ve yüksek kesimler daha az nüfus barındırır.
